Het is feest in poppenland. Barbie van Mattel is zestig jaar geworden. Deze mijlpaal wordt uitbundig gevierd in het Stedelijk Museum van Vianen met de tentoonstelling Plastic Fantastic! 60 jaar Barbie.
Te zien is een uitgebreide verzameling Barbies en aanverwante attributen van Armel Rood uit Hoorn. Het mooie is dat op de tentoonstelling trends getoond worden op het gebied van de mode maar ook zie je hoe het schoonheidsideaal in de loop van de tijd verandert.
Natuurlijk is de allereerste Barbie van de partij, een zeldzaam exemplaar uit 1959, net als haar voorloper, de Duitse Bild Lilli. Verder zie je Barbie in een outfit van verschillende uiteenlopende beroepen, Barbie in de bekende Jackie Kennedypakjes, Barbie stereotype in een verpleegsterspakje maar ook Barbie als astronaut wat zelfs anno 2019 nog heel bijzonder is.
In de film vertelt Armel smaakvol en met kennis van zaken over haar verzameling. Barbie werd voor het eerst in de Verenigde Staten op de markt gebracht. Mattel kon het niet over zijn hart verkrijgen om ook maar iets weg te gooien. Van afgekeurde ledematen werden nieuwe poppen in elkaar gezet die bestemd waren voor de Europese markt. Deze poppen werden left-overs genoemd. Het bij elkaar rapen van verschillende ledematen ging wel eens ten koste van de juiste verhoudingen maar dat was voor Europa geen enkel probleem. Je kunt je voorstellen dat juist deze poppen nu een gewild verzamelaarsobject zijn geworden en daardoor behoorlijk in waarde zijn gestegen.
De poppen staan prachtig opgesteld in glazen vitrines. Minpuntje is dat de vitrines grote lappen tekst bevatten die slecht leesbaar zijn en het zicht op de barbies verstoren. De wand met de vele kleertjes, schoenen, tassen en kettingen, mooi gesorteerd op kleur, daarentegen, is overweldigend en doet mij denken aan een regenboog.
Bij het zien van een uit de kluiten gegroeide verpakkingsdoos krijg ik heimwee naar het kunstwerk ‘Boys & Girls’ van Job Koelewijn. Deze extra-large verpakkingsdozen heb ik eens gezien in de tentoonstelling Niet Normaal in de Amsterdamse Beurs van Berlage. Als je dit conceptuele kunstwerk nu wilt bekijken, moet je afreizen naar het M HKA in Antwerpen die het in de collectie heeft opgenomen.
Het zal wellicht te duur geweest zijn om ‘Boys & Girls’ in de tentoonstelling in Vianen op te nemen. De look-a-like moet deze leemte kennelijk opvullen. Ook leuk, maar gek genoeg heeft het niet de uitstraling en de conceptuele lading die het werk van Job Koelewijn wel heeft.
Ik had vroeger geen Barbie. Ik denk dat mijn ouders de pop te duur vonden. Zelf vond ik de poppen een beetje raar met die lange stakerige armen en benen en die grote puntige borsten die kwiek vooruitstaken. Wat moest je daar nu mee?? De tentoonstelling leert ons dat de eerste Barbieborsten tepels hadden. Je kon het amper tepels noemen. Het waren meer golfjes die nauwelijks zichtbaar waren. Toch waren ze voor het preutse Amerikaanse volk nog te heftig. Barbie moest van onbesproken gedrag zijn. Reden om over te gaan tot geheel gladde borsten zonder tepels. Dan kon niemand daar aanstoot aan nemen.
Het is een gemiste kans dat in de tentoonstelling op geen enkele manier aandacht is besteed aan de tegenbeweging van Barbie. De komst van Barbie maakte namelijk veel emoties los bij de aanhangers van de tweede feministische golf die in de zestiger jaren furore maakte.
Ik begrijp het wel. In deze vriendelijke tentoonstelling in Vianen is ervoor gekozen om feest te vieren en daar horen ingewikkelde vraagstukken als het feminisme, kapitalisme, traditionele rolpatronen en cosmetische chirurgie niet bij. Maar ook de hele Me-Too discussie wordt achterwege gelaten, net als de absurde ongelijke behandeling tussen vrouwen en mannen in het bedrijfsleven en de politiek.
Dat vind ik het jammer want is het niet een van de taken van de kunst om kritisch na te denken over dergelijke vraagstukken? Juist om de discussie tussen het ware, het goede en het schone op gang te houden om zo bevredigende en goed werkbare humanistische kaders te vinden waar de maatschappij mee vooruit kan en de mensen blij van worden?
Gelukkig organiseert het museum een kunstgeschiedeniscursus. Hierin komt onder meer aan de orde hoe ideeën over schoonheid op een handige manier gebruikt worden door de reclame- en modewereld. Hopelijk wordt er ook aandacht besteed aan bovenstaande vraagstukken.
Ik kan iedereen die van Barbies houdt de tentoonstelling aanraden. Het brengt nostalgische gevoelens teweeg. En als je iets met mode hebt of zelf kleding ontwerpt, dan zou ik de tentoonstelling zeker bezoeken. De enorme collectie geeft een prachtig tijdsbeeld en levert veel inspiratie op. Mij deed het denken aan lang vervlogen tijden. Ik blijf echter achter met één vraag. Zou Barbie inmiddels ook grijs haar hebben?
Nu te zien t/m 1 juni 2020 in het Stedelijk Museum Vianen, Voorstraat 97, 4132 AP Vianen. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag: 10.00-16.30 uur, zondag: 12.00-16.00 uur
https://stedelijkmuseumvianen.nl
Tekst: © Ans Vianen – www.ansans.nl – www.oeroek.nl – ansvianen@live.nl – 06 40393366